Aanhoudende droogte begint problematisch te worden. Zijn er oplossingen?
Komen er maatregelen om waterverbruik te beperken?
Het was in 119 jaar aan het begin van het zomerseizoen nooit zo droog als nu. Ook de Boerenbond verwacht de komende dagen maatregelen in de meeste Vlaamse provincies. Door een combinatie van minder neerslag en meer verdamping verzeilt ons land in de droogste start van de zomer sinds begin vorige eeuw. Als het niet snel regent, is dat een ramp voor de landbouw en de drinkwatervoorziening.
De zeer lage grondwaterstanden zien we nu nóg eerder dan de voorbije jaren. Als die trend zich voortzet, komen we deze zomer mogelijk in de problemen. Een officieel verbod op het wassen van wagens en sproeien van gazons zou er nog niet meteen komen. Alle experts roepen wel op zeer zuinig met drinkwater om te springen.
Sinds half maart heeft het nog amper geregend, terwijl het watertekort van de voorbije drie kurkdroge zomers nog niet was weggewerkt. Droge wind doet de bodem nog versneld verdampen. Ook de komende week vallen er nog geen echte regenwolken op de weerkaarten te bespeuren.
Mogelijk komt er een captatieverbod voor de provincies, en krijgen we met ons allen de wenk om spaarzamer om te gaan met leidingwater, wat trouwens altijd een goed idee.
De kroniek van een aangekondigd probleem:
Het probleem is niet nieuw, zeggen de experts. "Dit is het 4de jaar op een rij dat we met een zware watercrisis zitten. Er is gewoon te weinig water in Vlaanderen. De mensen moeten de ernst van de situatie beginnen inzien."
"Sense of urgency"
"Er is bij mensen over dit probleem nog geen "sense of urgency". We moeten nu echt nadenken over de consequenties van ons waterbeheer in de natuur. En we moeten beginnen te beseffen dat de klimaatopwarming wel effectief een probleem aan het worden is op korte termijn."
Voor alle duidelijkheid: er is momenteel nog geen acuut probleem voor ons drinkwater, maar we moeten voorzichtig zijn om een eventuele droge zomer te kunnen opvangen, zegt specialist waterhuishouding Patrick Meire (UAntwerpen).
Met andere woorden, ieder van ons kan al anticiperen door te letten op het waterverbruik, zelfs al volgen er deze maand nog geen concrete maatregelen.
Breed captatieverbod?
Het zou goed zijn als we minder water verkwisten, bijvoorbeeld om de auto te wassen, de tuin te sproeien of een zwembadje te vullen. De boeren, die zelf al slachtoffer zijn van de droogte, krijgen misschien ook te maken met maatregelen. Meire verwacht op z'n minst de boodschap dat de situatie met de droogte dringend moet worden aangepakt en dat er dus mogelijk ook enkele concrete maatregelen worden genomen zoals een verbod om water op te pompen uit kleine waterlopen.
Zijn er oplossingen?
Droogte in Vlaanderen begint een jaarlijks probleem te worden. Hoe kunnen we daar iets aan doen? Qua structurele maatregelen pleit Meire ervoor om in plaats van een overstromingsbuffer naar een droogtebuffer te gaan. We zijn te lang gewoon geweest om water snel af te voeren naar zee, uit vrees voor overstromingen of omdat we er toch genoeg hadden, en daar is een belangrijke switch nodig, zegt hij.
In periodes met regen, kan op die manier meer water vastgehouden worden. "In kanalen kan je het peil laten stijgen door minder af te voeren, waardoor je ook wat meer reserve hebt. We moeten zoveel mogelijk water ophouden en zo traag (of zo weinig) mogelijk laten afvloeien naar zee."
"We moeten van onze natuur weer een spons maken"
Water duurder maken is een optie om mensen te doen beseffen hoe waardevol de grondstof is. Maar ook kleine ingrepen, zoals je auto minder wassen, de kraan niet laten lopen, minder douchen, ... Het probleem is acuut en om het structureel op te lossen moeten we effectief onze landschappen weer watervriendelijk maken.
We moeten sponzen maken die water ophouden. De verharding moet weg. Dan gaat het over asfalt, maar ook over drainagesystemen. Nu krijgt de aarde geen enkele kans om regenwater op te nemen. Het stroomt zo weer weg.
Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck: "Je moet aan de oorzaak werken. Met ons team hebben we een onderzoek gesponsord over het vergroten van het overstromingsgebied van de Kleine Nete om zo de wateropslagcapaciteit vele malen te vergroten. Dat was ooit het grootste overstromingsgebied van Vlaanderen. Dat zou herstel zijn. We hebben te weinig natuur."
Er zijn nog onvoldoende structurele maatregelen gekomen, maar de mentaliteitswijziging is aan het komen.
"Revolutionair systeem dat zeewater omzet in drinkwater"
Britse wetenschappers hebben een revolutionair systeem ontwikkeld dat zeewater omzet in drinkwater met gebruik van zonne-energie. Het goedkope en eenvoudige systeem is veelbelovend in afgelegen gebieden of in rampenbestrijding.
Het prototype bestaat uit twee kamers die zout uit het water onttrekken en opslaan. Tussen de kamers zit een membraan met microporiën. Het vernieuwende aan het systeem is dat zout door het membraan getrokken wordt, terwijl traditionele systemen net water laten passeren en zout tegenhouden.
Frank Marken, chemicus aan de Universiteit van Bath, hoopt dat zijn team over enkele jaren een eerste mobiele installatie klaar kan hebben. Daarvoor moet het team nog op zoek naar duurzamere materialen en financiers, en moet het systeem verder verfijnd worden. Momenteel kan het prototype de helft van het zout uit zeewater halen, maar dat percentage moet opgetrokken worden naar 90 procent om echt drinkwater te maken.
“We moeten de dikte, het aantal poriën en de diameter van die poriën verder optimaliseren”, zegt Budi Riza Putra, die meewerkte aan het onderzoek. “We hopen samen te werken met materiaaldeskundigen die ons daarbij kunnen helpen.”
Bronnen:
Hoe je met onze aanpak jouw doelstellingen kan bereiken?